‘[…] it is a story just naturally full of footnotes and asides.’ (Anderson, Plants, Man and Life pag. 16)
Amersfoort, april 2004, veertien jaar geleden. Het is een vroege, zonnige voorjaarsdag. Ik scharrel wat rond in antiquariaat ’t Ezelsoor. Het loopt tegen sluitingstijd, er wordt vriendelijk gevraagd het pand te verlaten. Nog even en ik sta weer buiten. Op het laatste moment trekt een op de grond liggende stapel oud papier mijn aandacht. De deur blijft open, op een kier. De boekverkoper kijkt op zijn horloge. Ik loop terug, kniel voorzichtig en bekijk de warhoop wat zorgvuldiger. Al bij de lichtste aanraking ervan dwarrelen wolken verpulverd papier de winkel in, glinsterend in het licht van de late, nog warme middagzon. Fragmenten verdroogd leder worden zichtbaar, stukken linnen, vergulde rugletters en snippers met inktzwarte kapitalen, verstrooid tussen de overblijfselen van iets dat lijkt op een oud boekwerk. Op een half gescheurd titelblad zijn nog een jaartal (1863) en wat Franse woorden te onderscheiden, zoals ‘Fleurs’, ‘feuillages’ en ‘Bruxelles’, Vlak daarnaast doemt een exotisch klinkende naam op, ‘Île de Java’, gevolgd door een bekend Bijbelcitaat over de legendarische rijkdommen van koning Salomo, en vooral de opvallende dubbele naam van een mij onbekende vrouw, ’Madame Berthe Hoola van Nooten’. Voorzichtig zoek ik verder.

‘Poinciana Regia’ (= Delonix regia, vlam- of pauwenboom), plaat [37] uit Hoola van Nooten, Fleurs, fruits et feuillages choisis de la flore et de la pomone de l’île de Java [Bruxelles, 1863-’64]
Dan, plotseling, vanuit het donker, komen tientallen afbeeldingen van uitheemse bloemen en vruchten tevoorschijn, kleurrijk, levensecht, sprankelend getekend, bijna tastbaar, gedrukt op zo te voelen steviger en beter bewaard gebleven grote vellen papier. Ik ben sprakeloos. De stoffige stapel op de vloer blijkt het restant van een originele negentiende-eeuwse foliant, een heuse papieren bloemenschat. Bananen, vlambomen, palmen, gemberbloesems, papaja’s, mango’s – al bladerend kom ik de ene na de andere tropische plantensoort tegen. Fantasieën van een paradijselijk eiland in foute koloniale tijden zweven voorbij, van woeste kusten, onherbergzame binnenlanden en adembenemende vergezichten, uitgestrekte oerbossen vol onontdekte botanische zeldzaamheden. Kan het boek daar vandaan komen? Ik schrik op. De antiquaar tikt me tegen de schouder, en daarmee uit mijn dagdromen. De winkel gaat sluiten. Ik besluit de onverwacht gevonden bibliofiele restanten zo snel mogelijk mee naar huis te nemen. Eenmaal buiten gekomen word ik steeds nieuwsgieriger. Wie is mevrouw Berthe Hoola van Nooten? En wat voor prachtigs heb ik eigenlijk van haar in handen gekregen? Een lange ontdekkingsreis begint…
David Apollonius Coppoolse
Literatuur
Anderson, E.: Plants, Man and Life. Berkeley / Los Angeles: University of California Press, 1967 [eerste druk 1952]
Hoola van Nooten, B.: Fleurs, fruits et feuillages choisis de la flore et pomone de L’Île de Java. Bruxelles: Émile Tarlier, 1863 [-’64]
(Antiquariaat ’t Ezelsoor bevindt zich in Amersfoort Achter de Arnhemse Poortwal op nummer 21)
Vind ik leuk:
Like Laden...
Gerelateerd
Dit soort toevalsvondsten spreekt ook de niet fanatieke bibliofiel aan. Ik heb er zelf al een paar gepubliceerd op mijn blog zoals ‘een bijzonder vorstelijke vondst’ en ‘om de eer van een heer’. Begin mei komt daar ‘De antiquaar, de bibliofiel en de ‘ontsluijerde’ auteur’ bij. Ik moet bij dergelijke avonturen in de wereld van boeken en verzamelaars altijd denken aan het boekje ‘Rare Books Uncovered: True Stories of Fantastic Finds in Unlikely Places’ [Rebecca Rego Barry, Nicholas A. Basbanes]. Collegabloggers als het Artistiek Bureau en de Boekensneuper zullen ook dergelijke avonturen meemaken. Kunnen we er niet eens een boekje van maken? Misschien iets voor de NVvA als relatiegeschenk aan NL-bezoekers in het jaar dat ze hun Internationale Congres en beurs in Nederland houden…
(wellicht moeten we vondstverhalen gaan verzamelen? Alleen al via het bibliofielen fotoboek van Johanna Kessler moeten we er een hoop kunnen vinden…)
(en natuurlijk via het Genootschap…)
Goedzo David. Dit wou ik weten.
Bonjour David, Berthe Hoola van Notten était la mère de mon arrière grand-mère Maria Philippina et a été recueillie par mon arrière-grand père, F.G.C. DEGENT. Mon père (leur petit-fils) est né à Djakarta et est revenu en Hollande vers l’âge de 19 ans pour terminer ses études en France, d’où ma naissance dans ce pays en 1938… ce qui me donne un âge avancé. Vous pouvez me contacter (si vous le souhaitez) par mail : gilbert.degent@orange.fr.