Rond het midden van de negentiende eeuw liet de Nederlandse kinderboekenschrijver Pieter van Os Reis naar Nieuw-Zuid-Wallis publiceren, een boekje over een avontuurlijke reis naar de oostkust van Australië, een gebied dat door de Engelsen New South Wales werd genoemd. Zo’n vijfenzeventig jaar eerder was deze streek door James Cook als eerste Europeaan ontdekt. Inmiddels floreerde hier de kolonistenstad Sydney, idyllisch gelegen aan een diepe baai iets ten noorden van Botany Bay. Het boekje is verrijkt met vier eenvoudige zwart-wit lithografieën, inclusief een frontispice met daarop een huiselijke scene waarbij een kangoeroe onverwacht aan tafel verschijnt, dit tot grote schrik van de protagonist van het verhaal (zie afbeelding hieronder).

In het verhaal wordt een jongeman wegens veronderstelde misdaden naar Australië getransporteerd, om daar in de Engelse strafkolonie te werken en zo wellicht zijn vrijheid te herwinnen. Hij moet daarvoor allerlei gevaren trotseren, waaronder de ‘opdringerige’ aanwezigheid van de oorspronkelijke inwoners van Australië, de Aborigines, ‘primitievelingen’ die volgens de auteur vuil, misdadig, lelijk, lui en onuitsprekelijk dom zijn. Het wekt dan ook geen verbazing dat zijn blanke landgenoten er geen been in zagen zoveel ‘leeg’ land van deze barbaren te confisqueren als ze maar wilden.

De uitgever van het boekje, Van Druten & Bleeker te Sneek, gaf tussen 1852 en 1857 een driedelige reeks uit getiteld ‘Keur der nieuwste en belangrijkste reisbeschrijvingen’. Als eerste in de serie verscheen Reizen der Engelschen ter ontdekking ener Noordwestelijke doorvaart door den Noordelijke IJszee naar den Stillen Oceaan, in 1853 gevolgd door Reis naar de kolonie van misdadigers Nieuw-Zuid-Wallis. Uit het dagboek van een scheepsdoctor. Voor de jeugd bewerkt door P. van Os. Met vier plaatjes., waarvan de onderhavige editie mogelijk een gewijzigde herdruk of een titeluitgave is. Als laatste deeltje verscheen in 1852 en 1857 de tweedelige Reizen der Engelschen naar de noordelijke Ijszee en de Stillen Oceaan. De hier besproken titel dus twee keer uitgegeven, de laatste keer licht gewijzigd.

De Australische historicus Edward Duyker vermoedt dat het boekje, ondanks de nogal kinderlijke toon van het verhaal, toch invloedrijk geweest kan zijn: “Van Os’ book is clearly a romantic account of New South Wales in the 1840′s, but it also contains a substantial appendix dealing with the major gold discoveries in Victoria. Given the paucity of Dutch literature on this subject, it seems likely that it helped to shape the imagination of quite a number of prospective Dutch diggers.”[i]

Reis naar Nieuw-Zuid-Wallis is heel zeldzaam: wereldwijd zijn in openbare bibliotheken slechts drie exemplaren bekend, los van het hiernaast afgebeelde. Het boekje is zo gezocht onder verzamelaars van historische australiana dat in het voorjaar van 2011 een exemplaar op een Australische veiling maar liefst AU$ 1748,- opbracht, dat is bijna € 1500,-. Wonderlijk genoeg is later zelfs een tweede exemplaar in het bezit van de schrijver gekomen, dit keer in een nog zeldzamere, originele en geïllustreerde kartonnen uitgeversband.